Duurzaamheid, vergroenen, ‘beter voor het milieu’, je wordt waarschijnlijk doodgegooid met deze termen. Maar eerlijk is eerlijk, er moet iets veranderen, willen we de natuur niet nog meer belasten. Gelukkig zijn er verschillende manieren waarop je de wereld een handje kunt helpen. Zo kun je bewuste keuzes maken in de supermarkt of je leefstijl aanpassen door bijvoorbeeld korter te douchen of minder elektrische apparaten te gebruiken. Maar ook een duurzame moestuin kan helpen. Daarmee bedoelen we een moestuin zonder kunstmatige mest of bestrijdingsmiddelen, waar dieren de ruimte hebben en de biodiversiteit hoog is. Chemische middelen verstoren het natuurlijke systeem. Met duurzaam tuinieren ligt de focus daarom op het voorkomen van ziekten en plagen door middel van biologische bestrijding. Want mocht er toch bestreden of bemest moeten worden, dan zijn er genoeg minder agressieve, natuurlijke bestrijdingsmiddelen die je kunnen helpen.
Natuurlijk evenwicht
De natuur is een complex systeem dat zichzelf in stand houdt en dat van nature duurzaam is, maar helaas wordt dit wonderlijke systeem verstoord door alle chemische middelen die door de mens in de natuur terechtkomen. Om de natuur een handje te helpen kun je kiezen voor duurzaam tuinieren met verantwoorde materialen en biologische bestrijding. Door te kiezen voor een meer natuurlijke en biologische aanpak, zorg je voor een natuurlijk evenwicht in de moestuin en een sterke basis. Uit gemak grijpen we snel naar chemische meststoffen, onkruidverwijderaars, voeding en bestrijdingsmiddelen, maar wist je dat de natuur al deze dingen gewoon zelf produceert? Niet alleen je moestuin en de natuur zullen er blij mee zijn, ook hoef je je portemonnee een stuk minder vaak te trekken. Als je weet hoe je de natuur kunt helpen, kan ook jouw moestuin prachtig groeien en bloeien, geheel op eigen (natuur)kracht. Van de volgende tips pluk jij straks letterlijk en figuurlijk de vruchten.
De bodem: het fundament van de moestuin
De bodem, letterlijk het fundament van je moestuin, is essentieel wanneer je duurzaam wilt tuinieren. Het is de voedingsbodem voor alles wat groeit, bloeit en leeft. Om de bodem te voeden zijn er verschillende biologische meststoffen. Composteer bijvoorbeeld je tuinafval, zoals onkruid, bladeren, kleine takjes, etc. Compost is een booster voor je grond. Als je bodem in goede conditie is, zijn je planten sterker, heb je minder snel last van plagen en ziektes en heb je niet meer nodig dan natuurlijke bestrijdingsmiddelen in plaats van gif. Je komt als het ware in een opwaartse spiraal. Heb je geen ruimte voor een compostbak? Koop dan kant-en-klare biologische compost zonder kunstmest.
Groene voeding
Om goed te groeien en bloeien, hebben planten de juiste balans tussen stikstof, fosfor en kalium nodig. Veel mensen voegen dit toe door middel van kunstmest, maar kunstmest is van nature zout en verbetert de bodemkwaliteit niet. De grond wordt op de lange termijn zelfs uitgeput. Gelukkig kun je ook heel makkelijk zelf plantenvoeding maken, gratis en voor niets én goed voor zowel de plant als de bodem. Laat bijvoorbeeld brandnetels of smeerwortel drie weken in water trekken, haal de planten er daarna uit en verdun het goedje met water. Dit goedje wordt ook wel gier genoemd. Brandnetelgier is rijk aan stikstof en daarmee perfect voor bladplanten. Smeerwortelgier is juist kaliumrijk en daardoor goed voor bloeiende planten. Onderaan dit blog vertellen we nog meer over gier.
Omgaan met onkruid
Ook bij duurzaam tuinieren ontkom je helaas niet aan onkruid. Hoewel je misschien snel naar de onkruidbestrijders wilt grijpen, is het regelmatig verwijderen van onkruid ook nog steeds een simpele maar zeer effectieve oplossing. Dit lijkt, zeker als je gewend bent om een onkruidverdelger te gebruiken, veel werk. Maar wanneer je het onkruid niet te groot laat worden, valt dat reuze mee. Wanneer je het klusje uitstelt en het onkruid diepe wortels ontwikkelt daarentegen, zal het een stuk zwaarder zijn.
Maar wieden is niet de enige manier om van deze vervelende plantjes af te komen. Je kunt het ook zo veel mogelijk voorkomen door je moestuin te bedekken met een laag mulch (verzamelnaam voor bodembedekkers, zoals tuinafval, compost of houtsnippers). Daardoor ontneem je ze namelijk het zonlicht waardoor ze geen kans krijgen om te groeien. Tevens wordt de bodem door mulch beschermd tegen uitdrogen en worden belangrijke mineralen en voedingsstoffen bij heftige regenval niet weggespoeld. Daarnaast wordt de bodemstructuur erdoor verbeterd wanneer bodemdieren de mulch omzetten tot humus.
Biologische bestrijding: roofdieren, kopertape en thee
Hoe goed je ook je best doet, ook plagen zijn - zelfs met duurzaam tuinieren - onvermijdelijk in de moestuin. Insecticiden gebruiken is dan erg verleidelijk, alleen is dit niet aan te raden. Plagen, zoals rupsen, luizen en slakken, zijn ook op een natuurlijke manier met bijvoorbeeld natuurlijke bestrijdingsmiddelen te bestrijden, zodat het natuurlijke evenwicht behouden blijft. Rupsen, luizen en slakken staan onderaan de voedselketen en zijn het voedsel van ‘roofdieren’, zoals egels, kikkers, vogels, lieveheersbeestjes en wespen. Haal je de plaag weg met chemische middelen, dan hebben deze handige roofdieren die je juist in je moestuin wilt hebben geen voedsel meer en dus geen reden om nog naar jouw tuin te komen. Het resultaat: je staat er alleen voor.
De grootste schadeaanrichters in de moestuin zijn over het algemeen naaktslakken. Doe je er niks aan, dan is de kans groot dat er van je zaailingen niet meer overblijft dan een kaal steeltje. Huisjesslakken daarentegen zijn juist nuttig. Ze eten dode plantenresten op. Om niet beide slakkensoorten te doden raden we slakkenkorrels daarom af, ook biologische slakkenkorrels. Bovendien kan deze vorm van bestrijding de wormenpopulatie aantasten, beestjes die je graag wilt behouden. Gevoelige planten kun je daarom beter beschermen met een barrière van kopertape. Drapeer het tape bijvoorbeeld om de rand van een pot en de slakken zullen je planten met rust laten..
Ook combinatieteelt kan ervoor zorgen dat je gewassen op een natuurlijke manier bestreden worden. Wil je daar meer over weten? Lees dan het blog over combinatieteelt.
Heb je ondanks bovenstaande tips toch last van plagen en ziekten in je moestuin en ben je genoodzaakt ze te bestrijden? Gebruik dan een van onderstaande drie mengsels, biologische bestrijding die je heel makkelijk zelf kunt brouwen.
-
Thee: kook verse of gedroogde plantendelen in water en laat ze daarna afkoelen en trekken. Verdun vervolgens met water en giet of vernevel het over je planten.
-
Extract: dit werkt hetzelfde als bij thee, alleen verdun je het dan niet. Hierdoor kun je het niet direct op je planten gieten, maar wel bij de wortels of in vernevelde vorm over je planten. Een extract van brandnetel of kamille werkt tegen luizen, knoflook is goed tegen luizen en spintmijt, heermoes en knoflook werken preventief tegen schimmels en rabarbarblad tegen rupsen, luizen, witte vlieg en koolvlieg.
-
Gier: giet hiervoor kokend water over verse of gedroogde plantendelen en leg ze direct daarna in een emmer met koud water. Laat de emmer vervolgens 1 tot 3 weken staan, tot het spul is gaan rotten. Door het rotten zijn de stoffen die helpen tegen plagen weliswaar verdwenen, maar daar zijn voedingsstoffen zoals stikstof en kalium voor in de plaats gekomen. Gier is een sterk mengsel en moet dus eerst verdund worden met water (ongeveer 1 liter gier per 20 liter water). Giet het vervolgens bij de wortels om je planten sterker te maken. Brandnetel, goudsbloem, smeerwortel en rabarber zijn hier zeer geschikt voor.
Huis-tuin-en-keuken-middeltjes
Ter afsluiting hierbij een aantal huis-tuin-en-keuken-middeltjes die in de tuin fungeren als natuurlijke bestrijdingsmiddelen en goed van pas komen en die je helpen tegen vervelende bezoekers:
-
Appelazijn, bier en kattenbrokjes tegen slakken
-
Zeep gemengd met olie tegen luizen en spinselmot
-
Baking soda tegen phytophthora in tomaten
-
Cola tegen witte vlieg
-
Melk tegen meeldauw
Wist je dat wij een ruim aanbod biologische zaden hebben? Zo begin je gelijk vanaf de start met duurzaam tuinieren.