Met zijn bijzondere en uitgesproken smaak maakt basilicum van ieder gerecht een culinair hoogstandje. Maar hoe kun je dit kruid nu het beste zaaien, kweken, snoeien, stekken en oogsten? Dat is helemaal niet zo lastig met ons stappenplan. Haal het beste uit dit kruidige zaad met deze tips!
Wat is basilicum?
Basilicum is een kruid dat naar schatting uit wel 150 soorten bestaat en oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië komt. Alle deze soorten behoren tot het geslacht Ocimum uit de lipbloemenfamilie en worden daar al 5000 jaar gecultiveerd. De meeste eetbare varianten behoren tot de soort Ocimum basilicum. De meeste soorten basilicum zijn jaarlijkse planten maar er zijn ook meer permanente varianten.
De huidige naam stamt waarschijnlijk af van het Griekse woord ‘basileus’ dat koning betekent. Basilicum wordt veel gebruikt in de Italiaanse keuken, maar zien we ook veel terug in die van Thailand, Vietnam, Indonesië, Laos en Cambodja. Het meest bekend is de combinatie met tomaten. Basilicum wordt vaak het ‘koningskruid’ genoemd vanwege de rijke smaken die het aan veel gerechten geeft.
Van oudsher wordt basilicum gebruikt voor medicinale toepassingen. De antivirale en antibacteriële stoffen in basilicum hebben een ontstekingsremmende en helende werking op wonden. Ook wordt het in sommige landen nog steeds gebruikt als aanvullende behandeling voor stress, COPD en diabetes. Er wordt zelfs gezegd dat de antioxidanten in basilicum beschermen tegen bepaalde soorten van kanker.
Basilicum als plant
Basilicum is veelal een eenjarige, kwetsbare plant die van warmte houdt en ongeveer 45 centimeter hoog wordt. Er bestaan veel verschillende soorten, waaronder de bekende groene basilicum, maar ook paarse en rode varianten met kaneel- of citroengeur tot chocoladesmaak. De stengels zijn vierkant, harig en lichtgroen tot rood aan de basis. De bladeren zijn ovaal met een frisse, sterke geur. Basilicum bloeit in de zomer met in trossen. Basilicumzaadjes zijn klein, zwart en glimmend.
Hoe basilicum kweken?
Basilicum is niet heel lastig om zelf te kweken. Maar hoe lukt dat nu het best? Hieronder geven we een stappenplan om tot het beste resultaat in het zaaien, kweken, snoeien, stekken, oogsten en verzorgen van jouw basilicum te komen.
1. Uitzaaien
Zaai de basilicum in het vroege voorjaar in zaaibakjes. Basilicum heeft warme lucht en zon nodig, dus het beste hierbij is om binnen te beginnen, vier tot zes weken voor de laatste nachtvorst. Vanaf half mei kun je dit ook buiten doen.
Verspreid enkele zaadjes over de potgrond en schep er een laag aarde overheen. Met een plastic zakje of huishoudfolie over de pot is een hogere vochtigheidsgraad en wat meer warmte te bereiken. Zet de bakjes bij een zonnig raam. Haal het plastic er twee maal per dag vanaf en besprenkel de bakjes met water.
2. Verzorgen van de kiemen
Veel zaadjes kiemen al na enkele dagen. Basilicum houdt van warmte, dus het belangrijkste is om tijdens de kiemperiode voor een constante hoge temperatuur van rond de 20 graden te zorgen. Een efficiënte manier om je basilicum warm te verzorgen, is door de zaden bijvoorbeeld in de buurt van een zonnig raam of altijd warm elektrisch apparaat te zetten. Geef de plantjes twee keer per dag een heel klein beetje water, tot ze goed ontwikkeld zijn.
3. Verpotten
Zodra de basilicum twee of meer blaadjes telt, is ze klaar om in de tuin of permanente pot gezet te worden. Zet ze op een plek met minstens 15 cm tussenruimte waar ze veel zon krijgen en waar een goede afwatering is. Zet de worteltjes in de gaten en vul de gaten tot aan de stengels met aarde.
Pas wel op dat je ze niet te vroeg buiten zet in verband met mogelijk nachtvorst. Beter is het dan ook om ze langzaam aan de buitentemperatuur te laten wennen. Zet ze bijvoorbeeld tijdelijk in de gang of bijkeuken en laat ze op die manier ‘afharden’.
4. Verzorgen van de planten
Eenmaal volwassen gegroeid heeft de basilicum doorgaans niet zoveel verzorging nodig. Het enige wat ze verlangen is een warme, zonnige, beschutte standplaats. Verder is een bewerkte, humusrijke, vochthoudende grond heel belangrijk. Hooi of stro rondom de plant leggen, voorkomt dat de grond zal uitdrogen. Probeer overigens altijd direct water te geven op de aarde, als de blaadjes nat worden kunnen ze gaan rotten.
Ook kan basilicum last krijgen van gele blaadjes. Dit duidt op stress van de plant en wordt meestal veroorzaakt door teveel of te weinig water, teveel of te weinig plantenvoeding of teveel temperatuurschommelingen. Na een paar maanden gaan de plantjes ook bloemetjes produceren die de bladgroei verminderen. Je kunt deze dus beter weghalen zodat de plant zijn energie overhoudt voor het maken van blaadjes. Pluk sowieso regelmatig een blaadje, want dat bevordert de bladgroei.
5. Beschermen
Omdat basilicum een kwetsbare plant is, kan ze af en toe wel wat hulp gebruiken. Bijvoorbeeld door haar af te dekken bij kou en te beschermen tegen de wind. Ook te hoge temperaturen verstoren de ontwikkeling, dus help je planten een handje als de temperatuur boven de 30 graden komt.
Daarnaast is ook de vochtigheid van de standplaats van invloed. Door te nat of te droog te telen kan de groei belemmerd worden. Ook lichtgebrek of een overvloed aan licht kan de groei van de plant verstoren. Zorg dus voor voldoende licht en een goede be- en afwatering.
6. Snoeien en plukken
Heel lastig is het snoeien van basilicum niet. Pluk steeds een paar blaadjes om de groei van nieuwe blaadjes te bevorderen. Snoei regelmatig de jonge blaadjes bovenin, maar ook de topjes van de scheuten, zo ontstaan mooie vertakkingen. Als de groei van de plant minder krachtig is, in de herfst of winter op de vensterbank bijvoorbeeld, plukt u slechts de blaadjes. Beter kun je niets bij de onderkant van de stengel weghalen, anders wordt je plant lang en dun.
7. Oogsten
En dan is het moment daar…. Het oogsten van basilicum. Dat doe je natuurlijk door gewoon wat bladeren te plukken, direct te verwerken of even in de koelkast te bewaren. Invriezen kan ook, maar pureer de blaadjes dan wel eerst even van te voren. Gebruik de blaadjes het liefst vers omdat deze veel aromatischer zijn dan hun gedroogde variant. Een heerlijke basis en smaakmaker voor menig gerecht. Eet smakelijk!
Op zoek naar zaden voor basilicum?
Zelf ook genieten van zelfgekweekte basilicum? Kijk in ons uitgebreide assortiment voor de verschillende soorten en maten basilicum!